«Ο πόλεμος τελείωσε και πρέπει να φύγω»

ή τα αγόρια που συνάντησε η Μαχίκα συναντούν το ένα το άλλο και εγένετο φως


Ο νεαρός Έγκον Σίλε σπουδάζει κι ασφυκτιά στην Καλών Τεχνών. Μόνη ανάσα του ο άρχων Γουσταύος Κλιμτ, του οποίου το έργο μελετά

«Ένα πράγμα να αντιγράφει και να αυτοσχεδιάζει πάνω στα θέματα του Κλιμτ – αλλά άλλο πράγμα να συναντήσει τον Κλιμτ πρόσωπο με πρόσωπο. Ωστόσο, ο Κλιμτ ήταν γνωστός για τη γενναιοδωρία του προς τους νέους καλλιτέχνες κι αυτό, συνδυασμένο με την καθημερινή ενόχληση του Σίλε από τον ακαδημαϊσμό της Σχολής, έκανε τον Εγκον να τολμήσει. Υπήρχαν δυό μέρη στα οποία μπορούσες να συναντήσεις τον διάσημο καλλιτέχνη. Το ένα ήταν το παλιό καφενείο Τίβολι όπου πολύ νωρίς καθημερινά απολάμβανε το πρωινό του, αποτελούμενο σχεδόν αποκλειστικά από κρέμα σαντιγύ, και το άλλο ήταν το ατελιέ του στην Τζόζεφσταντ – ένα ευρύχωρο στούντιο με έπιπλα σχεδιασμένα από τον Ιωσήφ Χόφμαν, με έναν μεγάλο απεριποίητο κήπο του οποίου η αγριότητα καλλιεργούνταν προσεκτικά από τον Κλιμτ που αγαπούσε να τριγυρνά εντός του φορώντας σανδάλια και μια εξωτική μπλε δαντελένια ρόμπα πάντα όταν δούλευε. Ο Σίλε αποφάσισε να παρουσιαστεί και να του συστηθεί στο ατελιέ. Και έπεσε πάνω στην μυθολογική αυτή εικόνα του Κλιμτ, όταν εισέβαλε ξαφνικά στον αγριόκηπο. Οπισθοχωρώντας μπρος στην παρουσία του Κλιμτ, που ήταν κι 28 χρόνια μεγαλύτερός του, ο Σίλε έχασε τη λαλιά του και σιωπηλά άφησε στα χέρια του δασκάλου το χαρτοφύλακά του, γεμάτον σχέδια. Λίγο μετά ρώτησε απλά: «Έχω ταλέντο;». Καθώς ο μαΐστορας με ευγένεια στεκόταν σε κάθε φύλλο της δουλειάς του δεκαεπτάχρονου αγοριού, το ενδιαφέρον του μετατρεπόταν σε έκπληξη. Μετά από μακρά σιωπή απάντησε με πολύν αυστηρότητα: «Ταλέντο; Μα, ναι! Έχεις πολύ περισσότερο απ ότι χρειάζεται!»

Η συνάντηση των αυστριακών γιγάντων, όπως καταγράφεται στο βιβλίο της Alessandra Comini «Egon Schiele´s Portraits», εκδ. University of California Press, 1990.

Η Φρειδερίκα Μπεερ είχε πορτραίτα της ζωγραφισμένα κι απ τους δύο. Πρώτα απόκτησε του Σίλε. Ύστερα, πήγε να ζητήσει κι από τον Κλιμτ.
«Όταν πήγα στο κήπο του Κλιμτ ήμουν προετοιμασμένη για όλα γιατί ήξερα πόσο εκκεντρικός ήταν μ αυτή του τη γενειάδα να τριγυρνά με ένα μοναστικού τύπου ρούχο και σανδάλια. Αλλά, όταν με δέχθηκε δεν ήμουν προετοιμασμένη για αυτό που συνέβη! Φορούσε ένα τεράστιο μονοκλ στο ένα μάτι και με κοιτούσε ήρεμα πάνω, κάτω, πάνω, κάτω, χωρίς να βγάζει λέξη!



Ένοιωσα ανησυχία. Τελικά, μου είπε: «Γιατί ήρθατε σε μένα; Μόλις σας έφτιαξε το πορτραίτο ένας άριστος ζωγράφος». Φοβήθηκα ότι θα μου αρνούνταν οπότε του απάντησα πολύ γρήγορα πως ναι, αυτό ήταν αλήθεια αλλά μόνο αν με ζωγράφιζε ο Κλιμτ θα γινόμουν αθάνατη. Αυτό το δέχθηκε».


Μέρος Β Στον Πάνο: Σίλε vs Τσαϊκόφσκι

Στις 27 Οκτωβρίου του 1918 η Εντιθ Σίλε, ο τελευταίος έρωτας κι ο μόνος γάμος ενός άνδρα που αγάπησε όλες τις γυναίκες του ωσάν εαυτόν κι αγάπησε τον εαυτό του μέχρι λατρείας, έφυγε από τη ζωή, όντας έγκυος στο παιδί τους. Ένα μες στα εκατομμύρια θύματα της γρίπης που θέριζε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Όποτε διαβάζω για αυτή τη γρίπη, σε κάποιο βιβλίο ή σε κάποιο άρθρο τώρα τελευταία με τη γρίπη των πτηνών, σκέφτομαι το ζεύγος Σίλε, σκέφτομαι πως οι ιστορίες όλων αυτών των ανθρώπων που πια αναφέρονται ως νούμερο (τόσα εκατομμύρια) μπορεί να αφορά τόσαεκατομμύριαδιαδύο ζευγάρια, τόσεςεκατομμύριαδιαδυο μοναδικές ερωτικές ιστορίες με τραγικό τέλος… Πόσο σάρκινος θάνατος, πόσο εξαυλωμένος έρως…

27 Οκτωβρίου 1918


«Ο Σίλε πήρε την ετοιμοθάνατη γυναίκα του στα χέρια, όλη τη νύχτα την κρατούσε αγκαλιά και την καταφιλούσε. Σε μια κίνηση απελπισίας, για να συλλάβει το εξασθενημένο πνεύμα της, τη ζωγράφισε έτσι, εγκαταλειμμένη στο μαξιλάρι. Ύστερα, έβαλε ένα κομμάτι χαρτί κι ένα μολύβι στα χέρια της Έντιθ κι εκείνη, στην έσχατη έκλαμψη, έγραψε ένα τραγικά κακογραμμένο ερωτικό γράμμα σε κείνον

Σαγαπώ, Σ αγαπώ ατελείωτα και σχεδόν πιο απεριόριστα και ----στα η Εντιθ σου

Στις οκτώ το πρωί, η Εντιθ πέθανε. Ο Σίλε ήδη είχε κολλήσει και του ήταν αδύνατο να σταθεί στα πόδια του. Τέσσερις μέρες αργότερα, ενώ η επικήδειος πομπή της Έντιθ περνούσε έξω από το παράθυρό του, ο Σίλε βρισκόταν σε επιθανάτια αγωνία. Πέθανε τη νύχτα της 31ης Οκτωβρίου προς 1η Νοεμβρίου, στη μία το πρωί. Τα τελευταία του λόγια ήταν «ο πόλεμος τελείωσε και πρέπει να φύγω».

Κι αυτό από την Αλεξάνδρα και το βιβλίο της. Από τα δυό πορτραίτα της Beer, το πρώτο Σίλε, το δεύτερο Κλιμτ. Η τελευταία εικόνα - το κορίτσι κι ο θάνατος -- είναι Σίλε. Κι η πρώτη, με τις φιλενάδες, γυμνή και ντυμένη, είναι Κλιμτ (φυσικά).

Το Σίλε τον κατηγόρησαν ως και για παιδεραστή, τον δίωξαν, τον πολέμησαν και χάρηκαν που πέθανε. Τώρα του κάνουνε ρετροσπεκτίβες.