Ο αναρχικός - θεμέλιο

Στην Τίνα

Ο Μάρεϋ Μπούχτσιν στο βιβλίο του «The Spanish Anarchists -The Heroic Years» (AK Press) γράφει πως «Σε αντίθεση με το Μαρξισμό, που έχει τους ιδρυτές του, τη συγκεκριμένη και διακριτή βιβλιογραφια και την ξεκάθαρη κι ορισμένη ιδεολογία, για τις αναρχικές ιδέες δεν υπάρχει αδιαμφισβήτητο «Πιστεύω» (credo) […]Η Αναρχία είναι το διαχρονικό, ενστικτώδες, ερωτικό κίνημα της ανθρωπότητας που επιθυμεί να ταρακουνήσει τον καταπιεστικό μηχανισμό που δημιούργησε η ιεραρχική κοινωνία [...] η πολλαπλότητα των «Πιστεύω» που αναδύονται από αυτό το μεγάλο κίνημα των κοινωνικών βαθών, είναι ουσιαστικά συμπαγείς προσαρμογές σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο των διαχεόμενων θεμελιωδών λαϊκών συναισθημάτων -όχι καποιων αεί σταθερών δογμάτων».

Το αναρχικό, επαναστατικό κίνημα είναι γέννημα ενστικτώδες κι ερωτικό της κοινωνίας – του λαού. Κι η εμπειρία δείχνει, ότι η μαζικότητα του κινήματος ήταν πάντα κατάληξη του παραδείγματος που έδιναν κάθε φορά οι πρώτοι, οι αναρχικοί επαναστάτες που κινούνταν με βάση το παράδειγμα. Ήταν πρώτα και πάντα οι ίδιοι ακέραιοι, αδιάβλητοι, παθιασμένοι, ταπεινοί, με σεβασμό προς τον άνθρωπο, τον κάθε απλό, καταπιεσμένο άνθρωπο, που μπορεί να σκύβει σε κάποιο «τώρα» το κεφάλι, αλλά στο επόμενο «τώρα» θα είναι δίπλα τους στα οδοφράγματα. Ήταν μες στην παραγωγική διαδικασία – ο Ντουρούτι εργαζόταν για να ζήσει και ποτέ δεν έγινε «επαγγελματίας επαναστάτης». Ο αναρχικός επαναστάτης δεν περιφρονεί το λαό και δε ζει ως παράσιτο.

Ο λαός είναι αυτός στον οποίο απευθυνόμαστε, αυτός που καθορίζει τη στάση και το ήθος μας. Όταν ο Μπακούνιν έγραφε «Πρέπει να λεμε τα πάντα στο λαό. Μόνο από την αλήθεια αντλούνται δυνάμεις για να πολεμήσουμε τους δυνάστες. Ποτέ μισές αλήθειες! Η μισή αλήθεια είναι παραλογη στη θεωρία κι ολέθρια στην πραξη. Ποτέ ψέμμα! Το ευτελές δεν ταιριάζει στον επαναστάτη», όριζε ως κριτή και μέτρο της επαναστατικής μας στάσης και ταυτότητας το ανεκτίμητο: την αληθή, ειλικρινή σχέση με το λαό.

Το στοιχείο του πάθους, του συμπάσχειν και της ακέραιας κι αληθινής στάσης προς το λαό, ήταν αυτό που επέτρεψε στο Τζιουζέπε Φανέλλι να γίνει η φλόγα που άναψε τη μεγαλύτερη φωτιά της Ευρώπης. Ο ιταλός αναρχικός –σοσιαλιστής βουλευτής, πριν περάσει στην αντεξουσιαστική πάλη, ας σημειωθεί-, μετά από μια συζήτηση με τον Μπακούνιν, ξεκίνησε να μιλήσει για την κοινοτική, αντεξουσιαστική δόμηση της κοινωνίας στους Ισπανούς εργάτες, το σωτήριο έτος 1868.

Γράφει ο Μπούχτσιν στο ίδιο βιβλίο: «Ο Τζουζέπε Φανέλλι δεν ήταν ένας συνηθισμένος επισκέπτης της Ισπανίας. Το συντομο ταξίδι του επρόκειτο να έχει μια πολύχρονη επίδραση, αποτελώντας τον καταλύτη για αυτό που όχι μόνο θα γινόταν το πιο πολυάνθρωπο κι εξαπλωμένο αγροτο-εργατικό κίνημα στην ιστορία της Ισπανίας αλλά και το μεγαλύτερο των αναρχικών κινημάτων στη σύγχρονη Ευρώπη […] Το ταξίδι του Φανέλλι είχε όλα τα φόντα να καταλήξει σε παταγώδη αποτυχία. Οικονομικώς, γινόταν με τα λιγότερα δυνατά - ο Μπακούνιν είχε καταφέρει να μαζέψει ίσα ίσα όσα χρειαζόταν για το εισιτήριο κι έτσι ο Φανέλλι, λόγω έλλειψης χρημάτων είχε κι έλλειψη χρόνου. Επίσης, δε γνώριζε καθόλου την Ισπανία και με το ζόρι μπορούσε να φτιάξει μια πρόταση στα Ισπανικά [...]

Ο Φανέλλι μίλησε στους εργάτες στα ιταλικά ή τα γαλλικά κι εκείνοι, που ήξεραν μόνο ισπανικά, δεν είχαν προβλέψει να φέρουν κάποιο μεταφραστή. Αλλά από τη στιγμή που ο ψηλός, λεπτός ιταλός άρχισε να μιλά, κατάφερε να έρθει σε τέτοια επαφή με το κοινό του, το άρπαξε τόσο απόλυτα ώστε τα εμπόδια της γλώσσας εξαλείφθηκαν. Με τον πλούτο της λατίνας εκφραστικότητάς του και την τονικότητα της ομιλίας του, ο Φανέλλι κατάφερε να μεταφέρει με ηλεκτρικό αποτέλεσμα τον πλούτο του ελευθεριακού του οράματος αλλά και την πίκρα και την οργή του για την ανθρώπινη δυστυχία και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. [...]

Δεκαετίες αργότερα, ο Ανσέλμο Λορένθο, που νεαρός τότε είχε παρακολουθήσει τη συνάντηση, θυμόταν «τα μαύρα εκφραστικά μάτια του Φανέλλι να βγάζουν αστραπές ή να πέρνουν μια έκφραση ευγενικής συμπόνιας, συμφωνα με τα συναισθηματα που τον κυριαρχούσαν. Η φωνή του είχε μιαν μεταλλική χροιά κι άλλαζε ανάλογα με όσα έλεγε, περνώντας από την προφορά της οργής και της απειλής προς τους τυράννους και τους εκμεταλλευτές σε κείνην της συμπόνιας και της παρηγορίας, όταν μιλούσε για τον πόνο των θυμάτων τους, έτσι όπως κάποιος που δεν εχει υποφέρει αλλα συμπάσχει θα μπορούσε να τους καταλάβει ή μάλλον καποιος που μέσα από τα δικά του αισθήματα μπορεί να κανει απτά τα υπερεπαναστατικά ιδεώδη της ειρήνης και της αδελφοσύνης. Μιλούσε γαλλικά κι ιταλικά, αλλά καταλαβαίναμε την εκφραστική του παντομίμα και δε χάσαμε τίποτε απ όσα είχε να πει».»

Ο Τζουζέπε Φανέλλι δεν επέστρεψε ποτέ στην Ισπανία και δεν έζησε για να δει να ανδριεύει ο σπόρος που έσπειρε –οκτώ χρόνια μετά το ταξίδι του τον θέρισε η φυματίωση. Ο Μπούχτσιν, αποτείοντας φόρο τιμής σε αυτή την σπάνια ψυχή, σημειώνει πως «για το Φανέλλι η επανάσταση ήταν τρόπος ζωής, όχι κάποιος θεωρητικός στόχος». Ζώντας ως αναρχικός, προσφέροντας παραδειγματικά το ήθος που αυτό σημαίνει, ο Φανέλλι αποτέλεσε το θεμέλιο του θαύματος της Ανδαλουσίας και της Καταλωνίας.

Η εμπειρία του κινήματος λέει ότι το παράδειγμα, το ήθος, η ακεραιότητα, η συνέπεια λόγων και πράξεων, είναι αυτά που έχει να προσφέρει ένας αναρχικός, σε μια κοινωνία που βρίσκεται σε κρίση, με μιαν ηγεσία που βυθίζεται όλο και βαθύτερα στην διαφθορά. Κι αυτό, χωρίς να αποκόπτεται από το λαό. Όντας λαός κι ο ίδιος. Ο σπόρος του παραδείγματος είναι αυτός που ανθίζει. Κι είναι η ικανότητα του σπορέα αυτή που φαίνεται να χάσαμε. Ίσως γιατί πια έχουμε αποκοπεί από τις ρίζες του κινήματος κι από τους σωτήριους βίους των δικών μας αγίων –ο Μπούχτσιν τη δικαιώνει αυτή τη λέξη, αναφέροντας πως έτσι αποκαλούσε ο απλός λαός της Ισπανίας τον αναρχικό Φερμίν Σαλβοτσέα. Λέει ακόμη πως, χρειάστηκαν τρεις γενιές αγώνα των Φρανκιστών για να ξεριζώσουν τη μνήμη του «Αγίου Φερμίν» από τις καρδιές των απλών ανδαλουσιάνων – όχι των αναρχικών ανδαλουσιάνων, αλλά του λαού. Δεν τα κατάφεραν. Γιατί η μνήμη του παραδείγματος και του ήθους ήταν αναγκαία στο λαό, ως μνήμη της αξιοπρέπειάς του.

Από την εφημερίδα "Βαβυλωνία".