Όταν διδάχθηκα το Ζεν στα Ουαλλικά

Cause something is breaking your heart
Something is breaking your heart
I hope something is

Έκανα λάθος πηγαίνοντας να ονοματίσω το αρχείο του. Κι έγραψα Ψαλε.doc. Του πάει του Ιωάννου του Ουαλλού.


Ο τίτλος της αυτοβιογραφίας του εξαιρετικής και βιβλιοδετικά και γραφιστικά ήταν αυτός: What´s Welsh for Zen? Κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Bloomsbury το 1999. Το δικό μου αντίτυπο έχει στο εξώφυλλο μια μονοκοντυλιά από μελάνι, μια «μουτζούρα» απ το (δίχρονο τότε) χεράκι του αυτοκράτορα.

Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στο Στέρλινγκ Μόρισσον.

Ξεκινάει:

«Γεννήθηκα στις 9 Μαρτίου του 1942 στο Γκάρναρντ, μεταξύ Σουόνσυ και Καρμάρθεν της Νοτίου Ουαλλίας. Κάπου 3.000 μίλια μακρυά, στο Μπρούκλυν της Νέας Υόρκης, ο Λούις Ρηντ είχε γεννηθεί μια βδομάδα νωρίτερα, στις 2 του μήνα.»

Ξεκινάει μαζί του.

Στις παιδικές του φωτογραφίες, είναι ένα παιδάκι καστανό, συνηθισμένη φατσούλα, λίγο μακρύ πρόσωπο, πεταχτά αυτιά, ξυρισμένο κεφάλι με ακατάστατα κομμένη φράτζα.

«Στη δεκαετία του 40 έγινα ένα γερό, κάποιοι λένε αλογομούρικο, αγόρι, που κρατούσε τα πάντα στον εαυτό του. Ανέπτυξα έναν τύπο αυτοπροστασίας, διηγούμενος αστείες ιστορίες στις οποίες πρωταγωνιστούσα και τις οποίες έβγαζα απ το κεφάλι μου».

Ο πιο ισχυρός άνθρωπος στη ζωή του ήταν η μαμά, λέει. Αυστηρή μαμά. Σήμερα της πλέκει το εγκώμιο. Τότε, την εκδικήθηκε με το να πατώσει στα μαθήματα. Όχι όμως στη μουσική.

«Όταν ήμουν 13, μπήκα στην Ουαλλική Ορχήστρα Νέων ως βιολιστής. […] Μία εβδομάδα μετά το τέλος των μαθημάτων έφευγα τουρνέ με την Ορχήστρα. Περίμενα πως και πώς να φύγω από το σπίτι. Μας πήγαιναν σε διάφορα κολλέγια της Ουαλλίας, προβάραμε το πρόγραμμα και δίναμε παραστάσεις στην περιοχή. Μια φορά πήγαμε και στην Ολλανδία!»

Ο μπαμπάς ήταν ανθρακωρύχος. Είχε δικαίωμα να προμηθεύεται πολύ φτηνότερα το κάρβουνο. Οι άλλοι άντρες στη ζωή του ήταν οι τέσσερις θείοι του από τη μητέρα του.

«Καθένας από τους θείους μου έφερε κάτι σημαντικό στη ζωή μου».

Ο ένας ήταν ο Οικονομίδης της Ουαλλίας – από το ραδιοφωνικό του σώου, το Welsh Rarebit ξεκίνησε η Σίρλυ Μπάσυ. Ο θείος αυτός κι η γυναίκα του, η θεία Μαίη, έφεραν τον ποπ ήχο στη ζωή του αγοριού που ως τότε μεγάλωνε με κλασσική και εκκλησιαστική μουσική.

Ο άλλος θείος ήταν υπεύθυνος του ταχυδρομείου και φρόντιζε να φτάνουν ασφαλώς στα χέρια του Τζων οι mail orders που του άνοιγαν τους ορίζοντες.

Ο τρίτος θείος ήταν ο πιο αγαπημένος κι ήταν ανθρακωρύχος σαν το μπαμπά. Έπαιζε βιολί και μάγεψε τον μικρούλη μας.

Ο τέταρτος θείος ήταν εφημέριος, είχε σπουδάσει φιλοσοφία και συζητούσε ώρες με το Γιαννάκη. Του έμαθε επίσης πώς να χρησιμοποιεί την δανειστική βιβλιοθήκη.

Ο κύριος Κέηλ θυμάται πως, χάρη σε αυτό το θείο, έμαθε πως όλος ο «περισσευούμενος» χρόνος ήταν χρόνος για διάβασμα. Έτσι, διάβασε το Das Kapital τις ώρες των διαδρομών με το σχολικό λεωφορείο.

Όταν ήταν 14, έκανε σεξ με την κόρη του παπά της περιοχής, την ώρα που η μαμά του έλυνε το σταυρόλεξο της κυριακάτικης εφημερίδας.

Τελειώνει με τα χρόνια της αθωότητας. Θέλει τον κόσμο και τον θέλει τώρα.

«Αποφάσισα να πάω κολλέγιο στο Λονδίνο, μόλις ένα βήμα από τη Νέα Υόρκη».

Το όνειρό του είναι η ΝΥ. Το όνειρό του, κι ας μη το ξέρει, είναι να συναντήσει το Λούις Ρηντ.
Η μαμά ήθελε να τον δει δικηγόρο ή γιατρό. Άρχισε να παρακολουθεί σχετικά μαθήματα αλλά ήξερε πως ήταν για λίγο και για χάρη της.

Μιλά με αγάπη και σεβασμό για τους δασκάλους του. Κυρίως τον επαναστάτη Cornelius Cardew. Τον ελεύθερο χρόνο του, αναζητούσε νεοντανταϊστές. Τους συνάντησε μέσω του George Maciunas. Πολύ ωραίος τύπος. Όταν η Γιόκο Όνο επέμεινε να του γνωρίσει τον νέο σύζυγό της και ζήτησε να τον επισκεφθεί στο διαμέρισμά του, ο Τζώρτζ δέχθηκε υπό τον όρο ότι ο μανιώδης καπνιστής Λέννον θα πλήρωνε 100 δολάρια πρόστιμο για κάθε τσιγάρο που θα έκανε μέσα στο σπίτι.

Στο δεύτερο έτος, ο Τζων Κέηλ άρχισε να αλληλογραφεί με τον Aaron Copland. Εκτιμηθήκανε δι αλληλογραφίας. Η γνωριμία έγινε προσωπική όταν ο Κόπλαντ τον εξέτασε για την υποτροφία Μπερνστάιν του Τάνγκλγουντ. Την πήρε. Κι έφυγε για τις ΗΠΑ. Ο καθηγητής που τον ανέλαβε λεγόταν Γιάννης Ξενάκης – τον ονομάζει franco-greek.

«Yannis Xenakis was the most important single person to me at Tanglewood.»

Δυό σελίδες για το δάσκαλο.

«Ένα άλλο από τα ινδάλματά μου ήταν ο Μαρσέλ Ντυσάν, γιατί παράτησε την τέχνη για να παίζει σκάκι. Κάποιος που ήξερε που να σταματήσει».

Όμως δεν ήταν ο Μάρκελος που μαγεύτηκε από το ελληνικό φως αυτός που περίμενε. Ούτε ο Λα Μόντε Γιανγκ που του προσέφερε μουσική στέγη.

«Όταν συνάντησα πρώτη φορά το Λου Ρηντ, στις αρχές του 1965, ήταν ένας 22χρονος τραγουδοποιός της Pickwick Records του Λονγκ Άιλαντ κι εγώ ήμουν ένας 22χρονος αβαν γκαρντ κλασσικός μουσικός στο Θέατρο Αιώνιας Μουσικής του Λα Μόντε Γιανγκ. Μας σύστησε ο παραγωγός της Πίκουικ, Τέρρυ Φίλιπς, που νόμιζε ότι ήμουν ποπ μουσικός επειδή είχα μακρυά μαλλιά. Μου ζήτησε […] να βοηθήσω να γίνει μια μπάντα με τον Λου, που θα ονομάζονταν οι Πρωτόγονοι.»

As they say, the rest is history… Αλλά αν δεν ξέρεις, ιδού!

Ο Τζων Κέηλ παίζει στο Μύλο της Θεσσαλονίκης στις 20 Ιανουαρίου και στο Γκαγκάριν στις 21. Αν μπορούσα θα έβαζα καρδούλες με βελάκια όπου το όνομα του Λου. Σα μαθητούδι. Άμα μπορούσα θα έβαζα μπαλόνια πολύχρωμα γεμάτα ήλιον όπου το όνομα του Τζων Κέηλ. Σα καρατρανς.