Τα βράδυα μου τα αρμένικα

Στη DiS και την Κουρούναν ντης


Έφτασα με περιπετειώδη τρόπο. Δεν ξέρω αν δεν είχα εντρυφήσει στο Χόλλυγουντ αν θα έφτανα, δηλαδή. Ο οδηγός μου, που με φορτώθηκε στην Τυφλίδα, ήταν ένας σκληροπυρηνικός πόντιος από την Τσάλκα, τεμέτερον, εκφραζόμενο στη βαρύτερη των ποντιακών ε’ν στιβαρόν, ε’ν στιβαρόν επέμενε ότι το πέρασμα των συνόρων ήταν πολύ δύσκολο για μένα. Δεν έφτανε το λάδωμα - ή μάλλον, το πετρελαίωμα, για να είμαι ακριβέστερη. Επέμενε ότι για το ευρωπαϊκό διαβατήριο θα με σκότωναν οι ίδιοι οι φρουροί και δεν πα να ’χα και βίζες και να πλήρωνα και μίζες…. Δεν τον πολυπίστεψα αλλά υπάκουσα. Φύλαγα το κεφάλι μου. Έτσι, με έχωσε στο πορτ μπαγκάζ τη μία, με σκέπασε τελείως με μια κουβέρτα την άλλη, αγόρασε κι από ένα μπιτόνι βενζίνη στη μαύρη να χουμε να δωροδοκήσουμε, καταπώς οφείλουμε οι ανατολίτες, και ξεκινήσαμε. Όλα πήγαν καλά.

Στο Ερεβάν μου βρήκε δωμάτιο στο σπίτι κάτι κουμπάρων του άνδρα της ξαδέλφης του. Ο Αστερίξ στους Ολυμπιακούς, η Μιραντολίνα στην Αρμενία, εν και το αυτό. Όλη η οικογένεια έμενε στο ίδιο σπίτι. Ο πατέρας, τρεις άνδρες γιοί και γαμπροί, η μητέρα, τρεις γυναίκες κόρες και νύφες, και, προς το παρόν, ένας εγγονός, ο Γκεβόργκ. Χρειάζονταν χρήματα. Ήτανε δύσκολος καιρός, μόλις είχε διαλυθεί η ΕΣΣΔ, το Καραμπάχ σε όλο του το μεγαλείο, οι εμφύλιοι μακάβριο χόμπυ της περιοχής…

Συμφωνήσαμε να κοιμάμαι εκεί και να μου παρέχουν πρωινό και μεσημεριανό.

Η κοινωνία πατριαρχική. Στρώνονταν το μεσημεριανό τραπέζι και κάθονταν μόνο οι άνδρες. Αφού απότρωγαν αυτοί, μπορούσαν οι γυναίκες να πάρουν θέση, να μοιραστούν το υπόλοιπο. Ο Γκεβοργκ, ο Γιωργάκης ο τοσοσδά, καθόταν με τους άντρες. Όπως κάθησα κι εγώ – αυτή τη φορά ήταν ο παράς που με έκανε one of the boys.

Οι μεγαλύτεροι δεν έδειχναν να δυσανασχετούν με αυτή την εισβολή μου στο ανδρικό τους γεύμα. Αμήχανοι αλλά ήρεμοι πως μπορούσαν να μιλούν σε μια γλώσσα που δεν καταλάβαινα. Ο Γκεβόργκ, όμως, τα πήρε στο κρανίο. Πρώτα ρώτησε τον παππού, γιατί με αφήνουν να καθήσω εκεί. Γελάσαμε όλοι ευγενώς, ώσπου άρχισε να με τραβάει να σηκωθώ να φύγω, να ξαναβρεί ο κόσμος την αρμονία του κι ύστερα μου έχωσε και μία κλωτσιά και θύμωσε ακόμη περσότερο που δεν την αντιγύρισα να του προσφέρω casus belli και οι υπόλοιποι του έλεγαν να με αφήσει, χωρίς όμως κανείς να τολμά να του πει την αλήθεια: ότι είχαν ξεπουλήσει το προνόμιο γιατί ήταν δύσκολοι καιροί.

Την επομένη, ο Γκεβόργκ αρνήθηκε να φάει, έστω μια μπουκιά και με κοιτούσε όλο μίσος. Τον τάιζε η γιαγιά χωριστά κι όλα μου τα καλοπιάσματα πήγανε χαμένα. Δε μου μιλούσε, δε μου γελούσε, δεν ήθελε να με δει στα μάτια του. Φτου σου, κακούργα δυτικιά που ήρθες δω να μας αγοράσεις πάνω στην ανάγκη μας! Γειά σου ματάκια μου όμορφα!

Κάπου εκεί, με χτύπησε η χολέρα. Δε θες να ξέρεις τι πάει να πει χολέρα. Άρπαξα με τα χείλη την ψυχή μου τελευταία στιγμή. Και να σκεφτείς, δεν ήμουν βαριά περίπτωση.

Είναι περίεργο να σκέφτεσαι το θάνατο στα ξένα, χωρίς κανέναν δικό σου άνθρωπο. Θέλω να πω, όπου κι αν πεθάνεις, ε, όλα τελειώνουν σε τούτη γη που την πατούμε, κι όμως σκεφτόμουν ότι ήθελα να πεθάνω κοντά στους αγαπημένους μου, ήθελα να με κλάψουν σπίτι μας κι ο αδελφός να με αγκαλιάσει, γιατί όποτε με αγκαλιάζει γαληνεύει η ψυχή μου. Ήθελα να είναι γαλήνια η ψυχή μου.

Την άλλη μέρα, αδύναμη, ανίκανη να κινηθώ, τσακισμένη από την αδυναμία να κοιμηθώ, σε έναν παράξενο λήθαργο βουτηγμένη, ένοιωσα, παρά είδα, το Γιωργή μου στην πόρτα. Μυξιάρης, μικρούλης, σοβαρός, με το βρωμερό του κοντοπαντέλονο, τα σκούρα άγρια μάτια που δε γελούσαν. Το χέρι μου είχε πέσει έξω απ το κρεβάτι. Δεν μπορούσα να το σηκώσω. Ασήκωτο. Το πρόσωπο μισοχωμένο στο μαξιλάρι, δε μπορούσα να το γυρίσω να τον αντικρύσω. Ήρθε με βήματα ήσυχα. Δίπλα. Κι άπλωσε το χεράκι του και χάιδεψε το δικό μου. Δύο φορές. Μία, δύο. Χάιδεψε το παρατημένο χέρι, που δε μπορούσα να σηκώσω, το ξένο δικό μου χέρι. Μία, δύο. Δος μοι τούτην την ξένην... Με κοίταξε τρυφερά σοβαρά. Κι ύστερα έφυγε. Κι ήξερα πως όλα θα πάνε καλά, Δόξα Σοι Θεέ μου. Πως δε θα φύγω άκλαφτη στην ξένη πατρίδα γιατί ο Γιωργής μου την έκανε δική μου. Και γαλήνεψε η ψυχή μου.

Μιραντολίνα μνημοσύνη ξυνέγραψε, ένα ψυχοσάββατο πριν, ζυμώνοντας δάκρυα το ψωμί της χαράς που ελπίζουμε. Στο δεξί ψαλτήρι άγγελοι, στο αριστερό η Διαμάντω Γκαλας. Η 24η Απριλίου που θα ακολουθήσει της Αναστάσεως, είναι η ημέρα μνήμης της Αρμενικής Γενοκτονίας.Ημέρα ενάντια στη λήθη. Και ο Γιωργής μου πάλι δε θα κάθεται ήσυχος κι ας του φωνάζουν σους και σους όλες οι γιαγιάδες μαζεμένες...