'Till things are brighter, I'm the Man In Black.

Εν άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα.
Χτύπησα την πόρτα και μπήκα. Μου ’δειξε πάνω
στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό. «Είδες, μου λέει –
Γεννήθηκε η ευσπλαχνία». Έσκυψα τότε το κεφάλι
Και έκλαψα κι εγώ,

Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και
Δε θα ’χαμε να πούμε τίποτε ωραιότερο απ’ αυτό.

Τάσος Λειβαδίτης, ο αδελφός Ιησούς

Μου ’πε η αγάπη μου πριν γίνει η αγάπη μου: «Το High Fidelity το έχεις δει;». Είπα «όχι». Μου ’πε: «Κι εκεί ο ήρωας λέει το ίδιο με σένα. Λέει πως, το πιο αγαπημένο του βιβλίο είναι «Johnny Cash's autobiography "Cash" by Johnny Cash».» Και γέλασε και το είδαμε μαζί και έγινε η αγάπη μου. Κι ύστερα μου ’στελνε μέηλ με άρθρα για το θάνατο του Τζώννυ κι ανησυχούσε πως είμαι, είμαι καλά;, μου αγόραζε βιβλία για το Τζώννυ σουβενίρ απ τα ταξίδια του, και καθόταν κι άκουγε μαζί μου Τζώννυ και μου σκούπιζε τα δάκρυα όπως ποτέ κανείς.

For the reckless ones whose bad trip left them cold

Όταν έφυγε ο Τζώννυ, μου ’πε ο αδελφός μια μέρα στο αμάξι: «Κοίτα, παίξε και τίποτε άλλο. Το χεις παρακάνει». Και μετά γέλασε και είπε: «Έτσι ήσουν από μικρή, θυμάμαι – τι κόλλημα τράβηξες με το Βαν Μόρισσον!».

Έτσι ήμουν από μικρή. Άμα ερωτευτώ ένα αγόρι-φως μετά το αγαπάω για πάντα. Το Τζώννυ, ας πούμε. Το Τζώννυ τον αγαπάω απ την αρχή με δάκρυα στα μάτια. Ίσως με χαρμολύπη. Όχι θλίψη, πάντως. Μάλλον τον αγαπάω ως λύτρωση. Αυτή είναι η λέξη, ναι. Λύτρωση.

Εξ αιτίας του, καμμιά φορά καταλαβαίνω και τους προτεστάντες -- πως δε χρειάζεται ιερέα η εξομολόγηση. Εγώ κι ο Τζώννυ κι ο Θεός, Κύριε εκέκραξε προς σε, εισάκουσόν μας.

I wear the black for the poor and the beaten down
Livin' in the hopeless, hungry side of town,

I wear it for the prisoner who has long paid for his crime,
But is there because he's a victim of the times.


Γράφει σε ένα γράμμα του προς τον Γιώργο Σεφέρη ο Ζήσιμος Λορεντζάτος πως, θα ήθελε να στήσει μια προτομή του Σεφέρη σε κάθε αδιέξοδο στενό, γιατί αυτοί οι άνθρωποι που συναντάς στα αδιέξοδά σου – και για τον Ζη ήταν ο Σε – αυτοί είναι οι άνθρωποι λυτρωτές, οι σωτήριοι, που σου θυμίζουν την ανθρωπιά σου εν τέλει, όντας οι ίδιοι διέξοδοι. Για τον Ζή ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν ο Σε. Για πολλούς και για μένα ένας είναι ο Τζώννυ.

Ξεκινώ να σου γράψω γιατί αγαπάω το Τζώννυ και ξεκινάν τα δάκρυα. Και δεν υπάρχουν λέξεις και το μυαλό μου γεμίζει εικόνες - ο Ζη κι ο Σε, ο Τζέημς Ένσορ, ο Όττο Ντιξ, οι απαγωγείς της Τζαμάικας, η αγάπη μου, ο πόνος του αποχωρισμού, το Πάσχα κι ο αμνός λευκός σα συννεφάκι.

Αγαπάω τη φωνή και τα τραγούδια του με τον τρόπο που δεν υπάρχουν λέξεις. Μα πρέπει να ξεχωρίσω λέξεις, πρέπει

Αγαπάω την αλήθεια του,
Ως το τέλος

αγαπάω το χάρισμα στον άνθρωπο που βούλιαξε στον πάτο και πάτησε γερά στο χώμα το στέριο της αβύσσου που το λέγανε Τζουν και εκτινάχτηκε στην παράδεισο κρατώντας την απ το χέρι,

το άπτωτο της σαλότητας που κέρδισε
επειδή έπεφτε, κι έπεφτε κι έπεφτε
και έβαζε μπρος τα δυό του χέρια και σηκώνονταν,
πιο ψηλά κάθε φορά ώσπου λασπωμένος στην παράδεισο

κι έπαιρνε και μένα και άλλους κάθε φορά κι ως τον ουρανό και για πάντα εκεί

τον αγαπάω χωρίς λόγια
τι ανόητη που είμαι να χτίζω με λέξεις την αγάπη μας

τον αγαπάω επειδή δεν πέρασε ποτέ στο στρατόπεδο των νικητών,
δε μέτραγε επιτυχίες, χρυσούς δίσκους, πουσαπς, σταγόνες ιδρώτα στο γυμναστήριο, βραβεύσεις,

ήταν ο αδελφός μου ο λούζερ σαν κι εμένα

ήταν ένα κακοζωισμένο αγόρι που μάζευε βαμβάκι τόσο δα, έχασε τον αγαπημένο του αδελφό στο κυνήγι του μεροκάματου, της μιας μπουκιάς ψωμί – πήγα να γράψω «μιας γαμημένης μπουκιάς», σχώρα με Τζώννυ, ευλογημένη, έχεις δίκηο – που θυμόταν τα λόγια Επείνασα γαρ, και ουκ εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα και ουκ εποτίσατε με, ξένος ήμην και ου συνηγάγετέ με, γυμνός και ου περιεβάλετέ με, ασθενής και εν φυλακή και ουκ επεσκέψασθέ με.


Record Company Exec: Your fans are gospel folk, Johnny. They're Christians, and they don't wanna hear you singing to a bunch of murderers and rapists, tryin' to cheer 'em up.
Johnny Cash: Then they ain't Christians.

κι είπε ο αη-Τζώννυ του Άρκανσω

θα πάω στη φυλακή, θα πάω στα κάτεργα, θα πάω στα ορυχεία, θα πάω στο νοσοκομείο

κι είπε ο Αη-Γιάννης ο Μετρητός των αμέτρητων, είπε

φέρτε μου τους πεινασμένους σας, φέρτε μου τη φτωχολογιά σας, φέρτε μου τους ανεπιθύμητους, κι αν δε φτάνει το ψωμί φτάνει η φωνή, να η φωνή τους, δωρεάν έλαβα, δωρεάν δίδω.

And anyway I tell the truth and Im not afraid to die

Έγινε ο Τζώννυ που κλαίει τα δάκρυα που χρειάζονται για να κλάψω κι εγώ, όπως προφήτεψε ο Τάσος Λειβαδίτης.

Τι θέλω να σου πω… αυτό που δε λένε τα λόγια.

Να, στον Τζων Κέηλ, τις προάλλες, είχα βάλει ετούτα τα στιχάκια

Cause something is breaking your heart
Something is breaking your heart
Ι hope something is

Και μου πε μια καρδιά σπάνια πως είναι στίχοι εκδικητικοί και ρώτησε πως τους διάλεξα. Σοκ. Ποτέ –όμως πο-τέ!- δεν τους είχα ακούσει έτσι, ποτέ δε μου είχαν πει αυτό. Ούτε μου χε περάσει από το νου. Τους άκουγα σαν ευχή. Ελπίζω κάτι να ραγίσει την καρδιά σου, δηλαδή: ελπίζω η καρδούλα σου να ραγίζει ακόμη, ελπίζω να μην ενέδωσες σε τούτη την εποχή όπου η απονία, η έλλειψη θλίψης, πόνου, στενοχώριας εξοστρακίζονται, όπου τα δάκρυα εξοστρακίζονται, όπως οι πόνοι της γέννας εξοστρακίζονται, όπου όλες οι λέξεις του πόνου εξοστρακίζονται εν ονόματι του politically correct. Ελπίζω ακόμη να νοιώθεις, να αισθάνεσαι ακόμη. Αυτό ακούω κάθε φορά – αυτό άκουγα πριν με πονηρέψουν δηλαδή. Αυτό έκανε ο Τζώννυ.


Κι έτσι έγινε «είδος από μόνος του», έτσι έγινε ο πατέρας όλων. Έτσι γράφονται διθύραμβοι, κυκλοφορούν βιβλία οι ίδιοι που προωθούν, αγαπούν, προσκυνούν το μαμωνά, έτσι τον κάνουν είδωλο οι εχθροί για να κρύψουν πόσο άνθρωπος είναι. Ο Τζώννυ είναι αληθινός, είναι η βαθιά, κοινωνική, πολιτική συν-πάθεια, αυτή που προχωρά τις κοινωνίες των ανθρώπων, που χτίζει πολιτισμό. Ο Τζώννυ τραγουδάει τη σιωπή την ώρα που σου κρατάει το χέρι, που σε καλεί να γύρεις στην αγκαλιά του με το βλέμμα, που σου χαϊδεύει τα μαλλιά για να πάρει τον πόνο. Προϋπόθεση ο πόνος. Ο Τζώννυ τραγουδάει τις σιωπές μας. Ο Τζώννυ είναι το νυν και αεί του κοινού μας βιώματος, της κοινής τράπεζας, πίετε εξ αυτής πάντες, φάγετε εξ αυτής πάντες, ο Τζώννυ είναι λαϊκός, είναι η επιτομή του λαού της Αμερικής όχι με τον διανοουμενίστικο τρόπο που είναι ο Ντύλαν, όχι απαντώντας σε ερωτήματα της εποχής όπως ο Γούντυ κι ο Λιντμπέλυ, μα με τον τρόπο που είναι λαϊκό το εστιατόριο που τρώνε τα συνεργεία κι όχι ο Ξυδάκης, το νεκροταφείο των Αγίων Αναργύρων κι όχι το σιξ φηητ αντερ. Είναι η υπενθύμιση της κοινής ευθύνης για όσους – πάντες- έφαγαν εξ αυτού.

And, I wear it for the thousands who have died,
believing that the Lord was on their side,
I wear it for another hundred thousand who have died
Believing that we all were on their side.

Η κατακλείδα: Έρχεται η ταινία. Με τον Χοακίν Φοίνιξ να έχει γίνει αλκοολικός για να τα βγάλει πέρα - όταν πλησιάζεις τόσο φως... Εμ, θέλει ταπείνωση η αλήθεια, αλλοιώς καταστρέφεσαι. Η ταινία, με την αγαπημένη μου χολλυγουντιανή τσαμπερδόνα στο ρόλο της αγαπημένης του κάντρυ τσαμπερδόνας. Έρχεται η ταινία με θέμα τον Τζώννυ που αγαπάω περισσότερο απ όλους τους Τζώννυδες. Γιατί δε θέλω να πάω να τη δω; Γιατί με αποδιώχνει; Μπορείς να μου πεις;

Εύσημα: Πως ο Τζώννυ τραγουδάει τις σιωπές μας, μου το πε η μάιντρστρηπερ. Πως ο πόνος οφείλει να ξαναβρεί τη θέση του στον κόσμο μας, μου το θύμισαν ο Ολ Βόυ κι η Χέβα σε μια κουβέντα φωτισμένη από πάθος στο ευλόγ του πρώτου.

Το έργο «Η είσοδος του Χριστού στις Βρυξέλλες» είναι του Τζεημς Ένσορ. Στο Γκεττυ του ΛΑ το έχουν κάμνει βιβλίο συνδυάζοντάς το με το Desolation Row του Ντυλαν. Αγαπάω το Ντύλαν. Όμως, ο Ένσορ κι ο Τζώννυ μου φαίνονται πιο κοντά και αρνούμαι να αγνοήσω το Χριστό στο έργο τους.

Ο τίτλος, οι πρώτοι στίχοι στα αγγλικά κι οι τέσσερις τελευταίοι στίχοι είναι από το Man in Black – τραγούδι ταυτότητα του Τζώννυ. Το ευαγγελικό από το Κατά Ματθαίον. Ο διάλογος μεταξύ εταιρίας και Τζώννυ, από την ταινία. Το “Anyway I tell…” από το Mercy Seat του Νικ Κέηβ, που το τραγούδησε κι ο ήρωάς του, o Τζώννυ.

Το ποίημα του Λειβαδίτη: απ τη συλλογή «Ο τυφλός με τον λύχνο», εκδ. Κέδρος, 1983

Το High Fidelity του Νικ Χόρνμπυ κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη.

Το κείμενο γράφτηκε υπό τους ήχους των American Recordings.
Η φωτό στην οποία παίζει λάιβ, είναι από τη συναυλία στη φυλακή Φόλσομ.