Η προσφορά του τόπλες στην κβαντομηχανική

Της Κοπίτο και του Τελαμώνα - οι λόγοι στην Αιωνιότητα

Ο Άντζελο Τζανόνε ήταν πρωτοπόρος. Το μαγαζί του ήταν από τα πρώτα του είδους, που απευθύνονταν σε ένα μορφωμένο κοινό. Ένα τόπλες μπαρ ΚαιΛοιπέςΥπηρεσίες για μορφωμένους. Βοηθούσε κι η τοποθεσία – ήταν κοντά στο περίφημο ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας, το Caltech.

Το ευαγές ίδρυμα του Άντζελο, λειτουργούσε ήδη επιτυχώς, το 1969, όταν η συντηρητική κοινωνία της περιοχής αντέδρασε, ζητώντας να κλείσει. Όλοι ήξεραν ότι το τόπλες ήταν η επίσημη αναφορά, αλλά το μπότομλες ήταν ο κανόνας.

Η αστυνομία άλλο που δεν ήθελε. Το θέαμα που προσέφεραν τα όμορφα κορίτσια του Αντζελο Τζανόνε ήταν, λέει, προσβλητικό για τα ήθη. Κι αποπάνω, παρασύρονταν οι νεαροί φοιτητές του Caltech. Εγκατέλειπαν τα θρανία και τις βιβλιοθήκες, ακολουθώντας τον δρόμο της απωλείας. Το κατάστημα ήταν επικίνδυνο και καταστροφικό για το μέλλον των «χρυσών νέων» της Αμερικής. Ναι, έπρεπε να κλείσει αμέσως.

Η δίκη ορίστηκε για μιαν κρύα μέρα του Νοέμβρη του 1969. Οι φοιτητές κι οι εργαζόμενοι της περιοχής, παρ ότι διασκέδαζαν συχνότατα στο μαγαζί του Αντζελο, δεν στάθηκαν στο πλευρό του. Ο ιδιοκτήτης του στριπτηζάδικου είχε προσπαθήσει να πείσει κάποιους από τους καλύτερους πελάτες του, κάποιους που θεωρούσε φίλους μετά τόσο καιρό, να καταθέσουν υπέρ του, αλλά οι προσπάθειές του δεν απέδωσαν καρπούς. Βρήκε τις πόρτες κλειστές. Ο μόνος που του απέμενε ήταν εκείνος ο παράξενος καθηγητής. Εκείνος, ντε, που ερχόταν στο μαγαζί και δεν κοιτούσε τα κορίτσια, αλλά άρπαζε καμμιά εικοσαριά χάρτινα σουβέρ, ζητούσε μια κανάτα φρεσκοστιμένη πορτοκαλάδα, έβγαζε ένα στυλό και, καθισμένος πάντα στο ίδιο τραπέζι, στο βάθος, έγραφε. Έγραφε όλο το βράδυ, κι από τη μια κι από την άλλη πλευρά των σουβέρ.

Γέμιζε την «κορνίζα» τους κατι περίεργα σχήματα, αριθμούς, διαγράμματα, σφιχτά κολλημένα το ένα δίπλα στο άλλο. Ύστερα, αριθμούσε το σουβέρ και το έβαζε στην άκρη. Ημερομηνία και «1», «2»… στο τέλος της βραδυάς, αρκετά αργά συνήθως, έπαιρνε τα σουβέρ, τα τακτοποιούσε προσεκτικά, χαιρετούσε, πάντα λίγο αφηρημένα, τον Άντζελο στο μπαρ και τη σερβιτόρα, κι έφευγε από το μαγαζί.

Την ημέρα της δίκης, ο Ρίτσαρντ Φέυνμαν, καθηγητής στο Καλτεκ, κάτοχος Νόμπελ Φυσικής, θεωρούμενος «ο πιο χαρισματικός φυσικός του 20ου αιώνα μετά τον Αϊνστάιν», κάποτε νεώτερο μέλος της θρυλικής ομάδας του Αλαμο, παρουσιάστηκε ενώπιον του δικαστηρίου, ως μάρτυρας υπεράσπισης του Αντζελο Τζανόνε. Εξήγησε σαφώς στον κύριο πρόεδρο, ότι ποτέ δε θα είχε φτάσει στα περίφημα «διαγράμματα Φέυνμαν», που του χάρισαν το Νόμπελ, αν δεν υπήρχε το συγκεκριμένο μαγαζί κι οι φρεσκοστιμμένες του πορτοκαλάδες. Όσα προσέφερε στην επιστήμη, τόνισε, ήταν αποτέλεσμα του σωστού περιβάλλοντος. Ως πειστήριο της σημασίας του στριπτηζάδικου του Άντζελο Τζανόνε στην ιστορία της κβαντομηχανικής, προσφέρθηκε να καταθέσει τα σουβέρ, που παρέδιδε σε στοίβες στη γραμματέα του, κάθε πρωί, για να του τα καθαρογράψει- δεν πετάχθηκε ποτέ κανένα. Ο Ριχάρδος ο Αγαθός εξήγησε, ακόμη, γιατί στο συγκεκριμένο κατάστημα, «μπορούσε να συγκεντρωθεί πολύ καλύτερα στις εξισώσεις του, απ ότι στο Caltech». «Εκεί, όταν οι υπολογισμοί δε μου έβγαιναν, κοιτούσα τα κορίτσια», είπε κοιτώντας αθώα στους δικαστές.

Η απόφαση του δικαστηρίου απετέλεσε μια μεγάλη νίκη της επιστήμης επί της μικροαστικής ηθικής και κατ ουσίαν αναγνώρισε την προσφορά του γυμνού στην σύγχρονη φυσική. Όσο για τον καθηγητή Φέυνμαν, κέρδισε τζάμπα φρεσκοστιμμένες πορτοκαλάδες για όλη του τη ζωή.

Στη φωτό ο άτακτος Ντικ μας (ο κύριος καθηγητής, ντε!)
Μια αυτόπτης μάρτυς σας περιμένει εδώ